Avrupa Kriz Kurbanları: Macaristan ve Türkiye

Mustafa Sönmez

26.04.2010, Pazartesi
IMF’in 2009 büyüme sonuçlarını açıkladığı ve 2010’a ilişkin öngörülerini içeren Dünya Ekonomik Görünüm Raporu (Nisan 2010), dünya ekonomisinin 2009’da yüzde 0,6 küçüldüğünü kesinleştirdi. 2008’de büyüme yüzde 3 olmuştu. IMF, küresel krizin 2009 kısmında varlıklı Merkez ülkelerin yüzde 3,2 küçüldüğünü ortaya koyuyor. Krizin merkezi ABD yüzde 2,4 , Avro alanı yüzde 4,1 ve Japonya yüzde 5,2 küçülmüş görünüyor.

IMF, 2009’da çevre-bağımlı (kimine göre yükselen) ülkelerde ise 2009’da büyümenin tempo kaybederek yüzde 2,4’e düştüğünü belirlemiş bulunuyor. Ama bunlarda da 2009’un küçülerek geçiren var, büyüyen alt bölgeler var. Çevre Avrupa’da yüzde 3,7 küçülme, yine Rusya ve çevresinde yüzde 6,6 küçülme ,Güney Amerika’da yüzde 1,8 küçülme yaşanırken Doğu Asya (Çin+Hindistan) yüzde 6,6, Orta Doğu yüzde 2,2, Sahra altı Afrika yüzde 2 büyüme yaşamışlar.

***

Bu panoramik turdan sonra , Türkiye’nin yer aldığı Avrupa’ya dönersek, durum şu: Türkiye’nin en önemli dış partneri olan, ihracatının yarısından çoğunu gerçekleştirdiği Merkez Avrupa ülkeleri 2009’u yüzde 4,1 daralma ile kapadılar.

Bunlar arasında , özellikle Almanya’nın yüzde 5 daralması Türkiye için çok önemliydi. İngiltere ve İtalya da benzer oranda daralmalar yaşadılar. Akdeniz çanağındaki ülkelerden Yunanistan yüzde 2, İspanya yüzde 3,6 küçüldü.
2008-2009 ortalamasını alıp sıraladığımızda ise en ciddi daralmaların İtalya, İsveç ve İngiltere’de olduğu; Almanya’nın da ortalama yüzde 2 küçüldüğü anlaşılıyor.

Türkiye’nin dahil olduğu Çevre Avrupa’da ise küçülme 2009’da yüzde 3,8 olarak gerçekleşti. Küçük Baltık ülkeleri iki rakamlı küçülürken Macaristan’da daralma yüzde 6,3’ü buldu. Romanya, Hırvatistan, Bulgaristan da önemli daralmalar gösterdiler. Türkiye’nin, bunlarınkine yakın bir küçülme yılı geçirdiği anlaşılıyor. Krizi en ucuz atlatan ise Polonya.

2008-2009 ortalaması alındığında ise küçük Baltık ülkeleri bir yana bırakıldığında, en dramatik daralanların Macaristan ve Türkiye olduğu anlaşılıyor. Bu iki yılda Macaristan yıllık ortalama yüzde 3, Türkiye yüzde 2 daralmış görünüyor.
***
Gelelim, IMF’in 2010 öngörülerine. IMF, 2009’daki yüzde 0,6’nın üstüne 2010’da dünya ekonomisinin yüzde 4,2 büyümesini öngörüyor. Büyüme merkez ülkelerde yüzde 2,3’ü bulacak, çevre ülkelerde ise yüzde 6,3’e varacak, diyor IMF…Çevre Avrupa’nın 2010 büyümesini yüzde 2,8 olarak öngören IMF, Rusya ve çevresinde yüzde 4 büyüme öngörüyor ama esas büyümeyi yine Çin ve Hindistan’ın yer aldığı Doğu Asya’dan bekliyor:Yüzde 8,7…IMF, Güney Amerika için de yüzde 4 büyüme öngörüsünde bulunuyor.

Tekrar Çevre Avrupa’ya ve Türkiye’ye dönersek, IMF’in 2010 için Çevre Avrupa’daki büyüme öngörüsü yüzde 3’e yakın. Bu coğrafyada büyümenin öncülüğü de Türkiye ve Polonya’ya verilmiş görünüyor.

Türkiye için tahmin edilen yüzde 5,2 büyüme, ilk elde kulağa hoş geliyor ama, 2009’da yüzde 4,7 küçülmüş pastanın, 2010’da yüzde 5 dolayında büyümesi, sonuçta 2008 pastasına kavuşmaktan başka bir anlam ifade etmiyor ve yılda nüfusu yüzde 1,5 büyüyen bir ülkenin uğradığı yoksullaşmayı telafi etmeye yetmeyeceği gibi, yüzde 14’e yerleşen işsizlik için de müjdeli bir haber değil.
Ne yazık ki, gerçek böyle…