Dünya Kupası’nın geliri-gideri…

Şu gün­ler­de, bı­ra­kın mil­yon­la­rı, mil­yar­la­rı TV ek­ran­la­rı­na ki­lit­le­yen 2014 Dün­ya Ku­pa­sı­’nın ak­çe­li bo­yu­tu ne­dir? Böy­le iş­ler­de kim ka­za­nır, kim kay­be­der?

Bü­yük pa­ra­la­rın işi Dün­ya Ku­pa­sı. 1930’dan bu ya­na dü­zen­le­ni­yor ama her 4 yıl­da bir çı­ta­yı yük­sel­ti­yor; hem pa­ra­sal bo­yut­ta hem de or­ga­ni­zas­yo­nel ka­li­te açı­sın­dan. İşin pat­ro­nu FI­FA, ya­ni Ulus­la­ra­ra­sı Fut­bol Fe­de­ras­yon­la­rı Bir­li­ği (Fran­sız­ca: Federa­ti­on In­ter­na­ti­ona­le de Fo­ot­ball As­so­ci­ati­on), fut­bol ve fut­sa­lın dün­ya ça­pın­da­ki en üst dü­zey yö­ne­tim or­ga­nı. FI­FA, dün­ya­da bi­ri de Tür­ki­ye­’nin üye­si ol­du­ğu UE­FA ol­mak üze­re 6 fut­bol kon­fe­de­ras­yo­nu­nun en üst ör­gü­tü. Mer­ke­zi İs­viç­re­’de ve ora­nın ya­sa­la­rıy­la iş gö­rü­yor. Fut­bol ile il­gi­li tüm “A­na­ya­sa­l” ka­rar­la­rı alan FI­FA, hem er­kek­ler hem ka­dın­lar ka­te­go­ri­sin­de dün­ya tur­nu­va­la­rı dü­zen­li­yor ve ge­lir­le­ri­ni bu or­ga­ni­zas­yon­lar­dan sağ­lı­yor, har­ca­ma­la­rı­nı bu kay­nak­tan ya­pı­yor, re­zerv­le­ri­ni ar­tı­ra­rak fut­bo­la hiz­met gö­tü­rü­yor. Dört yıl­da bir ya­pı­lan Dün­ya Ku­pa­sı fi­nal­le­ri, bun­la­rın en “ba­ba­sı­”, en ge­lir ge­ti­re­ni. O açı­dan FI­FA için ya­şam­sal.

2014 büt­çe­si…

FI­FA res­mi si­te­si, 2014 Dün­ya Ku­pa­sı­’nın 4.5 mil­yar do­lar­lık bir ge­li­ri ola­ca­ğı­nı ön­gör­müş. Bu ge­li­rin yüz­de 60’ı TV ya­yın hak­la­rın­dan, yüz­de 40’a ya­kı­nı da spon­sor­lar­dan. Co­ca Co­la, Emi­ra­tes, Hyun­da­i-Ki­a Mo­tors, Sony, VI­SA, FI­FA­’nın spon­sor­la­rı… 4.5 mil­yar do­lar iyi pa­ra. Pe­ki ne ka­da­rı­nı har­cı­yor FI­FA bu or­ga­ni­zas­yon­da? Yi­ne FI­FA kay­nak­la­rı­na gö­re, gi­der 2 mil­yar do­lar ola­rak ön­gö­rül­müş,ya­ni ka­ba­ca 2,5 mil­yar do­lar ka­lı­yor FI­FA­’ya bu iş­te. 2 mil­yar do­la­rın 1 mil­yar do­la­rı­nı Bre­zil­ya­’da­ki ya­tı­rım­la­ra kat­kı ola­rak ve­ri­yor FI­FA. 1 mil­yar do­lar­dan da fut­bo­lun “iş­gü­cü­”ne 576 mil­yar do­lar ön­gö­rül­müş. G.Af­ri­ka­’da ya­pı­lan 2010 Dün­ya ku­pa­sın­da ay­rı­lan­dan yüz­de 37 da­ha faz­lay­mış bu ku­pa­nın iş­gü­cü büt­çe­si.
İş­gü­cü öde­me­le­ri­nin iç da­ğı­lı­mı­na ge­lin­ce; 358 mil­yon do­la­rı ka­tı­lım­cı mil­li ta­kım­la­ra ay­rıl­mış. Ama al­dık­la­rı de­re­ce­ye gö­re da­ğı­tı­la­cak. Şam­pi­yon mil­li ta­kı­ma 35, ikin­ci­ye 25, üçün­cü­ye 22, dör­dün­cü­ye 20 mil­yon do­lar ve­ri­le­cek. Ele­nen çey­rek fi­na­list 4 ta­kı­mın her bi­ri 14mil­yon do­lar, 2.tur a çı­kıp son­ra ele­nen 8 ta­kı­mın her bi­ri­ne 9, İs­pan­ya gi­bi ilk tur­da ele­nen 16 ta­kı­ma da 8’er mil­yon do­lar ve­ri­le­cek. Büt­çe­de, ka­tı­lım­cı her mil­li ta­kı­ma 1.5 mil­yon do­lar ha­zır­lık har­ca­ma­sı ol­mak üze­re top­lam­da 48 mil­yon do­lar ay­rıl­mış. Mil­li ta­kı­ma fut­bol­cu ve­ren ku­lüp­le­re pay­laş­tı­rıl­ma­sı için 70 mil­yon do­lar ay­rıl­mış, fut­bol­cu­la­rın si­gor­ta ve sa­kat­lık­la­rı için ay­rı­lan büt­çe de 100 mil­yon do­lar. Böy­le­ce top­lam iş­gü­cü öde­me­le­ri 576 mil­yon do­la­rı bu­lu­yor.

Bre­zil­ya­’ya bi­lan­ço…

Ev sa­hi­bi ül­ke ola­rak Bre­zil­ya’­nın kâ­rı-/za­ra­rı ne? Doğ­ru­su, bu tür org­ni­zas­yon­la­ra ev sa­hip­li­ği ya­pan ül­ke­le­rin bu iş­ten kâr­lı mı, za­rar­lı mı çık­tı­ğı he­men an­la­şıl­maz, çün­kü pa­ray­la öl­çü­le­bi­len,öl­çü­le­me­yen ka­zanç ve ka­yıp­lar söz kon­usu­dur her za­man.
Or­ga­ni­za­tör ül­ke ola­rak FI­FA’­nın Bre­zil­ya­’ya 4,5 mil­yar do­lar­lık ge­li­ri­nin 1 mil­yar do­la­rı­nı ver­di­ği­ni bi­li­yo­ruz. Bre­zil­ya, ge­rek­li ya­tı­rım­lar için bu 1 mil­yar do­lar­la mı ye­tin­di? Ta­bii ki ha­yır. Doğ­ru­dan fut­bol alt­ya­pı­sı ile il­gi­li ya­tı­rı­mın ya­nı sı­ra böy­le or­ga­ni­zas­yon­lar, yol­dan ha­va li­ma­nı­na, ko­nak­la­ma­dan çe­şit­li hiz­met sek­tö­rü­ne bir­çok ka­mu ya­tı­rı­mı­nı ge­rek­ti­rir. Bre­zil­ya­lı­lar, tam da biz­de Ge­zi is­ya­nı­nın çık­tı­ğı gün­ler­de ayak­lan­dı­lar ve yıl bo­yu da so­kak­tan içe­ri gir­me­di­ler; bun­ca yok­sul­luk var­ken eği­tim,sağ­lık ye­ri­ne ni­ye bu ya­tı­rım­la­rı ya­par­sı­nız, di­ye. Biz­de­ki Tay­yi­p’­in tam ter­si de­mok­rat bir dev­let baş­kan­la­rı var Bre­zil­ya­lı­la­rı­n… Hem de ka­dın; Dil­ma Ro­us­sef… “Ben­ce gös­te­ri­ler ya­sal­dır ve de­mok­ra­si­nin bir par­ça­sı­dır. Pro­tes­to et­mek genç­le­rin hak­kı­dı­r” de­di ayak­lan­ma içi­n…
Bu tür or­ga­ni­zas­yon­la­rın ül­ke­ye kat­kı­sı, bi­rin­ci el­de tu­riz­mi can­lan­dı­rı­yor. Da­ha çok tu­rist gi­ri­şi, on­la­rın ko­nak­la­ma­sı,ye­me-iç­me, he­di­ye vs har­ca­ma­la­rı ül­ke­ye o kon­jonk­tür­de önem­li bir bü­yü­me rüz­gâ­rı ta­şı­yor. Ül­ke ima­jı bu ve­si­ley­le ci­la­la­nı­yor. Bu­na kar­şı­lık tur­nu­va­ya mah­sus ya­pıl­mış ya­tı­rım­lar son­ra­sın­da atıl ka­lı­yor ve ka­mu kay­nak­la­rı­nın çar­çur edil­me­si ola­rak tar­tış­ma ya­ra­tı­yor. Kom­şu Yu­na­nis­ta­n’­ın kri­zin­de böy­le bir olim­pi­yat ka­zı­ğı ol­du­ğu, her da­im ko­nu­şu­lur.

Ve çey­rek fi­nal…

Ge­le­lim çey­rek fi­na­le… Çey­rek fi­nal ön­ce­si yaz­dı­ğım ya­zı­da tah­min yü­rü­te­rek be­lirt­ti­ğim 8 ta­kım çey­rek fi­na­le kal­dı ve maç­lar 4-5 Tem­mu­z’­da­… Cu­mar­te­si ge­ce­si, ge­ri­ye 4 ta­kım ka­la­cak. Sür­priz­ler­le do­lu 2014 Dün­ya Ku­pa­sı­’n­da, pi­ya­sa de­ğer­le­ri iti­ba­riy­le ilk sı­ra­lar­da yer alan İs­pan­ya, İtal­ya, İn­gil­te­re, Por­te­kiz 2. Tu­ru bi­le gö­re­mez­ken tur­nu­va­nın en yok­sul ta­kım­la­rın­dan Kos­ta Ri­ka ilk 8’e kal­dı, or­ta hal­li Ko­lom­bi­ya bir baş­ka sür­pri­z…
Ne mi olur? Her şey ola­bi­lir, her ih­ti­ma­le açık bir dün­ya ku­pa­sı­. Ko­lom­bi­ya bi­le ara­dan sıy­rı­lıp dün­ya şam­pi­yo­nu ola­bi­li­r…
Be­nim gön­lüm­den ge­çen, Bre­zil­ya-Ar­jan­tin fi­na­li ve Ar­jan­ti­n’­in şam­pi­yon­lu­ğu­…