Enflasyon kontrolden çıktı, yüzde 20’ye gidiyor (Al Monitor Temmuz 8, 2021)

Hükümetin yüzde 5 resmi hedefine karşılık tüketici enflasyonu sürekli tırmanışta ve haziranda yıllığı yüzde 17,5’u aştı.

Tüketici enflasyonunun (TÜFE) temmuz ayında ise yüzde 19’u bulacağına ilişkin çok belirti var. 1 Temmuz’da elektrik ve doğal gaz fiyatlarına yapılan zamlar kendi başına genelde 1 puan kadar enflasyon üretecek. Enerjiyi zamlı kullanan sektörlerde de fiyat artışları kaçınılmaz olacak.

Tüketici enflasyonu, yıllığı yüzde 43’e yaklaşan sanayici fiyatlarının (Yİ-ÜFE) ağır basıncı altında. Sanayiciler, özellikle dövizdeki yükseliş ile birlikte maliyetleri tırmandığı için fiyatlarını hızla artırmak zorunda kaldılar ve sadece haziran ayında 4 puan tırmanış oldu.

Sanayici fiyatları ile tüketici fiyatları arasındaki makas hızla açıldı ve 25 puanı aştı. Bu da tüketici fiyatlarının önümüzdeki aylarda yüzde 20 basamağına tırmanmasının çok muhtemel olması demek.

Enflasyonda yüzde 20 basamağı, yüzde 19’daki Merkez Bankası politika faizlerinin anlamsızlaşması da demek aynı zamanda. Faiz indirmek için fırsat kollayan iktidar, bu enflasyon karşısında adım atamıyor. Tersine, enflasyonu kontrol etmek için faiz artırımına gitmek zorunluluğu artıyor. Ama onu da yapamıyor ve etkisiz iktidar olarak bocalıyor.

Ne var ki artan fiyatlar, işsizlik ve düşen reel gelir bunalmış kitlelerin Erdoğan iktidarına olan tepkisini büyütüyor ve Erdoğan’ın en büyük kan kaybı, enflasyonun kontrol dışına çıkmasından ileri geliyor. Önümüzdeki günlerde de bu konuda yapabileceği pek bir şey görünmüyor.

Türkiye normallerinde haziran ayı yılın en düşük enflasyonunun gerçekleştiği aylardan biriyken normalden uzak bir yılda haziran enflasyonu rekorlar kırdı. Her ne kadar pandemi ile ilgili kapanma kararlarının ardından haziranda ekonominin açılması, hizmet sektörlerinin devreye girmesi gibi fiyatları yenilemek zorunda bırakan etkenlerden söz edilse de bunlar gerçeği açıklayıcı unsurlar değil. Bu sütunda birçok kez ifade edildiği gibi enflasyona yol açan dinamikler kemikleşiyor ve enflasyonda yön, hep yukarı doğru.

Öncelikle ithalata bağımlılığı yüksek Türkiye ekonomisi, petrol başta olmak üzere dünya emtia fiyatlarındaki hızlı artışlar ve tedarik sorunlarından olumsuz etkileniyor. Döviz kurlarındaki her artış önce sanayici ya da üretici fiyatlarına, oradan da kırılarak gecikmeli de olsa tüketici fiyatlarına yansıyor ve uzun süredir yaşanan belirsizlik iklimi bu süreci besliyor.