Enflasyondaki Artışı Nasıl Okumalı?

Mustafa Sönmez

Mayıs ayı enflasyon verileri, “Şeytan ayrıntıda gizlidir” sözünü haklı çıkarıyor. 445 maddeyi izleyerek enflasyonu saptayan TÜİK’in Mayıs ayı gıda ve giyim enflasyonunun detayları, hem mevcut duruma hem de geleceğe ilişkin bir dizi sorunun çengellerini aklımıza asıyor. Mayıs ayı genel enflasyonun yüzde 2.42 çıkmasında en büyük pay 1.25 ile gıda  ve 0.84 ile giyim fiyatlarının. Dörtte 3 vebal bu iki kalemde…

Ailelerin toplam harcama sepetinde yüzde 27 payı olan gıdada fiyatlar Mayıs ayında yüzde 4.7 gibi çok yüksek bir oranda arttı.. Gıda ve içecekte 113 ürünü takip eden TÜİK’in madde bazında artışlarına baktığımızda, Mayıs gıda enflasyonunu hızlandıranların birkaç kalem olduğu dikkat çekiyor. Turunçgiller, patates, elmada Mayıs ayı artışları yüzde 28 ila yüzde 16 arasında görünüyor. Mayıs’ın yüzde 5’e yaklaşan gıda enflasyonunu yukarı çeken, işte bu  birkaç ürün. Ayrıca, Radikal’e açıklamada bulunan TÜİK Fiyat İstatistikleri Grup Başkanı Cengiz Erdoğan, yağmurlu ve soğuk havaların sebze-meyve üretimi ve fiyatlarını etkilediğini ve yaz meyvelerinin sezona düşük üretimle başladığını belirtiyor. Özellikle fiyatı 15 liraya ulaşan kiraz, 4.5 liradan satılan erik ve kilosu 3.5 lirayı gören çilekte beş katına varan fiyat artışları yaşandığı, Nisan ayı verisi bulunmadığı için madde bazında bunların TÜİK istatistiklerinde görülmediğini belirtiyor.

Gıdada 15’e yakın ürünün fiyat artışının yüzde 3 ila yüzde 1 arasında kaldığını, 32 ürünün aylık artışının ise yüzde 1’in altında gerçekleştiğini görüyoruz. Ayrıca takip edilen 53 üründe ise enflasyon yok, deflasyon var!…

Gelelim giyim fiyatlarına…Mayıs, giyim enflasyonunu da azdırmış görünüyor. Tüketim sepetinde yüzde 7,5 dolayında ağırlığı olan giyimde fiyatlar, Nisana göre yüzde 11,7 arttı ve giyim fiyatlarının yüzde  2,4’lük enflasyondaki payı yüzde 0.84 puan. Ancak detaylara baktığımızda, TÜİK’ce fiyatları izlenen 55 giyim-ayakkabı ürünü içinde en yüksek artış yüzde 10 ile tişört fiyatında ve Mayıs ayının giyim enflasyonun yüzde 12 gibi gösteren ilk 8 ürün. Diğerlerindeki artışlar daha makul ve hatta 55 giyim-ayakkabı ürününden üçte ikisinin fiyat artışı yüzde 2,5’luk genel enflasyonun altında.

***

Mayıs enflasyonunu azdırmış görünen gıda ve giyimdeki bu detay bilgiler, önümüzdeki aylara ilişkin yüksek enflasyon beklentisi olanları bir kez daha düşündürmeli. Ayrıntıda gizli şeytanlıklar, “Enflasyon önümüzdeki birkaç ay daha yüksek seyredebilir. Bu da Merkez Bankası üzerinde baskıyı arttıracak, onun uyguladığı politikaların sorgulanmasına yol açacaktır” türü yorumları ihtiyatla karşılamayı gerektiriyor.  Hele ki, mayıs verilerinin hemen ardından “ Merkez Bankası’nın faiz artırımını öne çekmek zorunda kalacağı” iddiası üstünde iki kez düşünmek gerekir.

 Önümüzdeki aylarda, yaza girişle birlikte gıda enflasyonunun aynı hızla sürmesi olası görünmüyor. Ama,,Avrupa tarım ürünlerindeki virüs vakasının, Türkiye’nin ihracatına talebi artırması, bunun da, içerideki fiyatları yukarı çekmesi, başka hikaye… Giyimde de aynı tempoda artışlar olası değil. Belki, petrol fiyatlarındaki birikimli artışların yılın ikinci yarısında diğer fiyatlara yansımasını gözleyebiliriz. Bir de seçim sonrasına bırakılmış zamlar var. Ama yine de  yıllık enflasyonun yüzde 7’yi aşabileceği ve MB’nin faiz artırımına gideceği pek ihtimal dahilinde değil.