“Faiz gerilimi artacak, AKP içinde çatlak büyüyecek”(sendika.org)

Sendika.Org: Faiz geriliminin nedeni nedir? Tayyip Erdoğan’ın ekonomik ve siyasi beklentileri ile hükümet içindeki bir kanadın beklentileri örtüşmüyor. Hakiki bir karşı karşıya geliş var. Erdoğan seçime kilitlenmiş durumda. Kendisine başkanlık yolunu açacak bir oy üstünlüğü bekliyor. Bu oy üstünlüğünü sağlayabilmenin yollarından biri de hedeflediği seçmen kitlesinin özellikle ekonomiden yana şikayetlerini azaltmak. Bunun yolu da faizlerin indirilmesi ve ekonominin canlandırılmasından geçiyor. Faizlerin indirilmesiyle borçlu tüketicinin daha ucuz faizle kredi kullanabilmesi hedefleniyor. En çok da arkasında duran ve AKP rejiminin organik sermayedarı olan inşaatçıların sıkışıklıklarının giderilmesi hedefleniyor. İnşaat sermayesinin yaşadığı konut satışı sorunu yakın zamanda Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği Başkanı Aziz Torun tarafından dile getirildi. Torun, faizlerin yüksek olduğunu en az yüzde 9’un altına indirilmesi gerektiğini söyledi. Gayet net anlaşılıyor ki faizlerin indirilmesi ağırlıkla inşaat sektörünün talebi. Tabii düşük faizle iç pazarın canlanması ve büyümenin biraz daha artması seçmene olumlu yansıyacak. Erdoğan’ın düşük faiz ısrarı, seçimlere ekonomik verilerin uygun olduğu ortamda gitme ve inşaatçıların taleplerini karşılama kaygısından ileri geliyor.

Ama seçime 3 ay kala parti içi kavga görüntüsü verilmesi de çelişkili bir durum değil mi?Merkez Bankası, enflasyonu ya da dış dünyanın reaksiyonunu gerekçe göstererek faiz indirimini ağırdan alıyordu. AKP yanlısı sermayedarlar sıkıştıkça Merkez Bankası üzerindeki baskı arttı. Merkez Bankası da Erdoğan’ı mutlu etmek ister, çatışmak istemez ancak diğer tarafta ekonominin gerçekleri var. Türkiye ekonomisi dış para girişiyle dönüyor. Dış para içeride makul faiz bulursa geliyor. Gelmezse gözünü daha makul yatırım alanlarına çeviriyor ve çıkıyor. Çıktığı takdirde piyasadaki dolar hacmi azalıyor ve fiyatları yükseliyor. Bu realite içerisinde Merkez Bankası hareket etmeye çalışıyor. Karşı karşıya kaldığı basınca cevap vermeye yeltendiğinde döviz fiyatının yükseldiğini görüyor. Türkiye yaklaşık 400 milyar dolar dış borç stokuna sahip. Doların her yükselişi borç altındakilerin zarar etmesine yol açıyor. Dolayısıyla Merkez Bankası, dengeleri korumak zorunda. Erdoğan, siyasal saiği temel alırken dış dünyayla ilişkileri sürdüren Babacan, Şimşek gibi isimler ekonomik saikle hareket etmeyi tercih ediyorlar.Körfez Arap sermayesinin olası desteği ya da Ortadoğu’nun karapara olanakları AKP için bir can simidi olabilir mi?

Bunlar da birer realitedir ama başat değil. Problem büyüdüğünde bu tür can simitleri o dalgalı denizde işe yaramaz. Doların 2,60 TL’ye çıkması öngörülmüş bir veri değil. Orta vadeli planda bu rakam 2015 yılı ortalaması olarak 2,20 TL öngörülüyor. Ekonomi planlarına inanarak hareket edenler için ciddi zarar söz konusu.

Merkez Bankası-Saray geriliminde ise, Merkez Bankası’nın biat etmesi ve Erdoğan’ın isteklerini yerine getirmesi bağımsızlığının sona ermesi anlamına geliyor. Bu durum ise dış yatırımcı açısından olumsuz etkiye sahip çünkü Merkez Bankası’nın bağımsızlığı neoliberal bir düsturdur. Erdoğan’ın geri adım atması ise başkanlık sistemi ikliminden vazgeçmesi anlamına geliyor. Tek seçenek kalıyor: Merkez Bankası’nın Erdoğan’ı karşısına alarak faizleri yükseltmesi. Döviz fiyatındaki bu tırmanış devam ettiği takdirde bir küçük silahı daha var: Döviz rezervlerini eriterek piyasayı rahatlatmak. Ancak Merkez Bankası’nın piyasada eritebileceği fazla bir rezervi yok. Özet olarak önümüzdeki zaman diliminde döviz fiyatını aşağı çekmeye dönük olumlu gelişme görünmüyor.

Merkez Bankası etrafında dönen kavga halka nasıl yansıyabilir?

Merkez Bankası faizleri artırmak durumunda kalırsa belki dövizdeki yükselişi frenler ama faiz nedeniyle ekonomi birdenbire çok sert bir iklime girer. Ekonomide talebin düştüğü, işsizliğin arttığı soğuk bir iklim hakim olur. Bu durumun faturası AKP’ye ve Erdoğan’a çıkar, muhtemel senaryolardan biri budur. Olası işsizlik dalgasına ve yoksullaşmaya karşı daha despotik bir yönetim anlayışıyla baskı artar. Tabii belli bir seçmen kaybına da uğrayabilirler. Böylece AKP’de kırılma ve yeni bir merkez sağ parti ihtimali de ortaya çıkabilir. Gelişmelere bağlı olarak uzun vadede bunlar gerçekleşebilir.

Bu gerilim, Haziran İsyanı’nın ardından iktidar bloğu içinde oluşan çatlağın devamı olarak değerlendirilebilir mi?

Doğrudur. Gezi’de Arınç ve Gül, biraz daha diyalog yolunu seçmeye çalışırken Erdoğan, polis şiddetini tercih etti. Sonuç aldığı için de Erdoğan’ın yöntemi onay gördü. Diğer kesim güçlenemedi. 17-25 Aralık’ta da bir kesim, yolsuzlukları ayyuka çıkan bakanların yargılanması gerektiğini söylerken Erdoğan onlara sahip çıkarak, yine o kesimleri etkisiz hale getirdi. Bu gerilim giderek besleniyor. Ateş harlandıkça üstündeki sac daha kızgın hale gelebilir ve kopma noktasına doğru ilerleyebilirler.