Fiyatlar Kasım’da Hız Kesse de , Mutfak Alev, Alev…

Mustafa Sönmez

Kasım ayı tüketici fiyatlarında artış 0,03’te kaldı. Eylül’ün yüzde 1,2, Ekim’in yüzde 1,8’lik fiyat artışları hatırlandığında Kasım ayının enflasyonda soluklanma ayı olduğunu söylemek mümkün. Alt sektörler itibariyle baktığımızda, TÜFE’nin çok düşük artışında gıda maddelerinin en önemli rolü oynadığı anlaşılıyor. Gıda-içecekte önceki aylarda hızla artan fiyatların Kasım’da artışı kesip yüzde 2 ye yakın gerilediği anlaşılıyor. Sebze-meyvede sera üretiminin arzı, ette hem ithalat hem de Kurban Bayramı nedeniyle artan arzın, fiyat düşüşlerini getirdiği görülüyor.
Gıdadan sonra, yine Bayram nedeniyle turizmde paket turların ucuzlatıldığı görülüyor. Eğitim, eğlence-kültür maddelerinde de fiyat artışı değil, düşüş yaşanmış.
***
Alt ve orta gelirli ailelerin bütçelerinde yüzde 35’e yakın yer tutan gıda-içeceğin Kasım’da fiyat düşüşü yaşamış görünse de yıllık bazda artışın yüzde 13’e yaklaştığı ve yüzde 7’lik ortalama enflasyondan çok yukarıda seyrettiği gerçeği değişmedi.

Bu yılın Temmuz ayında TÜFE’nin 2 puan altında olan gıda enflasyonunun Ağustos’tan sonra TÜFE’yi sollayıp 2 puan öne geçtiğini görmüştük. Bu fark, Eylül’de 6 puana kadar çıkarken soluklandığı Kasım ayında bile TÜFE’den yine 5 puan önde.

Kasım ayında gıda fiyatlarındaki artışın durması hatta birçok üründe gerilemesi, yıllık bazda gıdanın enflasyon şampiyonu olduğu gerçeğini değiştirmedi. Mesela, domateste Kasım’da sera üretiminin arzı ile fiyatlar yüzde 22 düşmüş görünüyor ama yıllık bazda domates fiyatlarındaki artış yüzde 180 gibi fahiş bir yerde. Yıllık gıda şampiyonasının ikincisi sarımsak Kasım’da da yüzde 5’e yakın artmış yıllık artışını yüzde 96’ya çıkarmış. Marul yüzde 5 gibi ucuzlamış Kasım’da ama yıllık artışı yüzde 73…Domatese bağlı olarak, salça, kasım’da da yüzde 13 fiyat artışı yaşamış ve yıllık artışı yüzde 60’a yaklaşmış. Fasulye yüzde 6 ucuzlamış geçen ay ama yıllık artışı yine yüzde 31 ile yüzde 7 dolayındaki TÜFE’nin 4 kat üstünde. Pırasa, ıspanak,salatalık, yeşil soğan gibi sebzelerde de fiyat düşüşü var Kasımda ama yıllık artışlar yüzde 45-50 dolayında..

Kurban Bayramı nedeniyle et arzının artması ve et ithalatı, fiyatları Kasım’da düşürmüş görünüyor. Koyun eti pek artmazken dana etinde yüzde 3,5 düşüş görünmüş.Ama yıllık olarak kırmızı et fiyatının yüzde 27’nin üstünde arttığını görüyoruz. Balıkta yüzde 10 fiyat düşüşü olsa da yıllık artış yüzde 13’e yakın hala…Ette durumu tavuk eti kurtarıyor. Kasım’dada yüzde 11 ucuzlayan tavuk etinin yıllık bazda yüzde 12 ucuzladığı görülüyor.

***

Kasım ayı itibariyle yıllık TÜFE yüzde 7,3’e düşse de birçok üründe farklı. Mesela içki ve tütünde yıllık artış yüzde 28’i bulmuş. Hükümetin alkollü içkilerden aldığı vergiyi artırmasıyla rakı fiyatının Kasım’da yüzde 20’ye yakın arttığı görülüyor. 30 TL’lik büyük rakı şimdi 36 TL…Gıdanın yıllık artışının yüzde 13 olduğunu tekrarlayalım. Gıdadaki fiyat artışlarına bağlı olarak lokantalarda da fiyatlar yıllık bazda yüzde 11 artmış görünüyor. Arabası olanların masrafları yüzde 10’un üstünde artarken sağlık faturaları da yüzde 10’a yakın zam görmüş.

Özetle, Kasım’da mutfak zam sağnağı yaşamamış olabilir ama gelirleri enflasyon kadar bile artmayan aileler için mutfak giderleri hala çok yüksek ve hayat hep pahalı…