Güç Dengesi Değişiyor, Silahlanma Hızlanıyor

Mustafa Sönmez

Küresel kapitalizmin eşitsiz gelişme yasası işliyor ve finans kapitalin merkezi ABD inişe geçerken enerji ve sanayi kapitalizmiyle yükselen yeni ittifak BRIC’in dünya gayri safi hasılasındaki payı artıyor. BRIC, bilindiği gibi,  Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’den oluşuyor. Değişmeye başlayan güç dengeleri silahlanma yarışına da yansıyor ve yükselen güçler, askeri harcamalarını hızla artırıyor, ABD ile aralarındaki büyük askeri güç farkını daraltmaya çalışıyorlar.

Kaynak:IMF,Dünya Bankası veri tabanı

ABD emperyalizmi, küresel krizle birlikte hızla zemin kaybetmeye başladı. 1990’da dünya hasılasındaki payı yüzde 26 olan ABD bu payını 2000 yılında yüzde 30’un üstüne çıkarmıştı. 63 trilyon dolara ulaşan 2010 dünya hasılasında ise  ABD’nin  payı yüzde 23’e inmiş durumda. Buna karşılık, Çin, 1990’da yüzde 1,6 olan hasıla payını bugün yüzde 10’a yaklaştırıyor. Brezilya’nın payı yüzde 3,5’a, Hindistan’ınki yüzde 3’e, Rusya’nınki yüzde 2,5’a yaklaşıyor. BRIC adı altında ittifak kuran bu güçler, böylece 1990’da yüzde 7,5 olan hasıla payları, 2010’da yüzde 18’e çıkararak, toplamda ABD’ye yakınlaşmış durumdalar.

***

Dünya gelir dengesindeki değişim, silahlanma yarışına da yansıyor. Yükselen Çin başta olmak üzere, BRIC’in diğer müttefikleri askeri harcamalarını artırıyorlar. Kısa adı SIPRI olan (Stockholm International Peace Research Institute) İsveç merkezli düşünce kuruluşu, 2010’da 1,6 trilyon doları bulan ve yüzde 43’ü ABD’ye ait olan askeri harcamalarda, Amerikan emperyalizminin hız kestiğini, buna karşılık Çin, Rusya ve Hindistan’ın silah alımlarını hızlandırdığını, ordularını daha çok donattıklarını bildiriyor.

Kaynak:SIPRI veri tabanı

SIPRI’ye göre 2001-2010 döneminde dünyada askeri harcamalar yüzde 50 arttı. Dünya hasılasının her yıl ortalama yüzde 3’e yakını askeri harcamaya gidiyor. Aynı kaynağa göre, 2001-2010 döneminde ABD’nin askeri harcamaları yüzde 81, Çin’inki ise  yüzde 189 arttı. Yine aynı dönemde askeri harcamalarını diğer BRIC üyeleri de artırdı ve Rusya’nınki yüzde 82’yi, Hindistan’ınki yüzde 54’ü geçti. 2010 yılında ABD’nin 687 milyar dolarlık askeri harcamasına karşılık BRIC’in harcamaları 230 milyar dolar olarak gerçekleşti ve dünya askeri harcamalarının yüzde 14’ünü buldu. Hatırlatalım: ABD’ninki yüzde 43.

Başka bir deyişle, bugün ABD’nin 3 olan askeri gücüne karşılık , BRIC’inki henüz 1, ama fark azalıyor. Bu arada, BRIC’e yakın duran İran’ın askeri harcamaları SIPRI yıllıklarında düşük görünüyor. En son veri 2008 yılına ait ve ona inanırsak,  İran’ın askeri harcaması 7 milyar dolar ile Türkiye’ninkinin neredeyse yarısı kadarmış!…Oysa, yaygın kanı şu ki; İran silahlanmaya büyük bütçeler ayırıyor, hatta nükleer silahlara sahip olmaya çalışıyor.

Önceki iki büyük krizini iki dünya savaşı çıkarıp milyonların cesetlerine basarak aşan emperyalizmin, bugünün krizinden de dünyayı ya da bazı bölgeleri ateşe vererek çıkmayı denemesi ihtimali, tüm halkların ortak kaygısı.