Hem Züğürt, Hem Çakma “Çılgın”…

Mustafa Sönmez

AKP iktidarı, 12 Haziran seçimlerinde seçmenin önüne ancak İstanbul projelerini allayıp pullayarak çıkabiliyor. Bunların içinde çok bayat bir hayali projeyi, medya sazanlarını da kullanarak bir hayli merak topladıktan sonra allayıp pullayıp açıkladı. Nihayet açıkladı da sepetinde bir pamuğu olmadığı böylece ortaya çıktı.

AKP’nin özellikle ekonomi konusunda toplumun beklentisi olan istihdam, gelir adaleti, bölgesel gelişme, sosyal devlet uygulamaları konularında inandırıcı lafı kalmadı. 3 milyonu resmi, 4,5 milyon gerçek işsiz var. Bunların 1 milyondan fazlası diplomalı işsiz. Şimdi bu kitlenin önüne ne ile çıksın, kendini nasıl dinletsin ? Kılavuz kargaları İstanbul’a sarıldılar. Sanayide, Asya’nın ihracatçıları ile yarışmaya nefesi yetmeyen Türkiye kapitalizmi için artık eldeki tek sermaye İstanbul’un kent rantı. KİT’ler tükenince, varsa yoksa, İstanbul’daki kamu arsaları satılıyor, kamu arsaları TOKİ projelerine sermaye yapılıyor. İstanbul’a uydu kentler, yeni köprü, tüneller, finans merkezi, yeni bir havaalanı, Galataport, Haydarpaşaport projeleri öngörülerek, yerli-yabancı sermayeye , sermaye birikimi için İstanbul kulvarı gösteriliyor. Vitrine çıkarılan son numara da “Kanal İstanbul”…

Oldukça bayat bu “Çakma çılgın” projeyi ciddiye alıp tartışanlar, 10-20 milyar dolar harcamayı gerektirecek bu hayali  projenin İstanbul’un ekolojik dengelerini, kent dokusunu, gelir bölüşümünü nasıl tahrip edeceği bir yana, realize edilme şansı nedir diye düşünürler mi? Dönüp Türkiye’nin kamu yatırım projeleri ne durumdadır, bunun ne kadarı ne süredir yapılabilmiş ve yapılamamıştır, baktılar mı?

Kaynak:DPT, Kamu yatırımları veri tabanı

 DPT verilerine göre, halen irili ufaklı 2 425’i bulan kamu projesi var tezgahta. Bugünün parasıyla 303 milyar TL, dolarla kabaca 202 milyar doları bulan bu kamu yatırımlarının ne kadarı tamamlanabilmiş dersiniz? Yüzde 46’sı, yani yarısı bile değil. Bırakın hayali İstanbul projelerini , yılan hikayesine dönmüş GAP yatırımları bile onlarca yıldır tamamlanamadı. Tarım projelerinin yüzde 64’ü bitirilmek için ödenek bekliyor. Hayali kanal projeleri ile masal anlatan ve kaynağı  nereden bulacağı belli olmayan RTE, GAP yatırımları için bile elini İşsizlik Fonu’na attı ve 3 yıldır, yılda ortalama 5 milyar TL’yi işsizlerin bu kaynağından çekip GAP’a akıtıyor.

Çoğu “duble yol” yatırımı, büyük kent metro yatırımı, otoyol projesi olan ulaştırma yatırımları, kamu yatırımlarının yüzde 40’ına yaklaşıyor. Ama bu yatırımların da yüzde 45’i tamamlanmak için ödenek bekliyor. Enerjide dışa bağımlılık hızla büyürken kamuya enerji yatırımlarını yasaklayan neoliberal AKP iktidarı, süren enerji yatırımlarını tamamlamak için en az 10 milyar dolara ihtiyaç duyuyor.

***

İstanbul’un altyapı ihtiyaçları hızla büyüyor ve daha çok kamu yatırımı talep ediyor. Hızlı otomobilleşme ile birlikte , ulaştırmaya altyapı yetiştirilmeye çalışılıyor. İstanbul’un kamu yatırımı projeleri, 16 milyar dolar ile  toplam kamu yatırımlarından yüzde 8 pay alıyor.Çevre illeri de ilgilendirenlerle birlikte pay yüzde 12’yi buluyor.  Ama İstanbul projeleri de yılan hikayesi gibi. Projelerin ancak yüzde 28’i tamamlanmış, yüzde 72’si çoğu için ödenek bekleniyor. Yani 16 milyar dolarlık İstanbul projelerini tamamlamak için yaklaşık 8 milyar dolara ihtiyaç var. Bu  para bulunacak ki, mevcut metro, yol vb. projeleri tamamlanabilsin.

Kamu yatırımları, toplam yatırımların yüzde 20’sini bile bulmuyor. AKP iktidarında kamunun borç yükü 148 milyar dolardan 314 milyar dolara çıktı. Bunların dörtte biri dış borç. Bu borç yükü ile hayali proje hovardalığı hiç mümkün değil. Züğürt AKP, eldeki kamu yatırımlarının yarısını bitirememişken hayali projeler ile bakalım kimlerin daha ne kadar çenesini yoracak…