Hotzotla İstihdam Absürtlüğü

Mustafa Sönmez

14.10.2010, Çarşamba
Yarın her ayın ortasında olduğu gibi, işsizlik verileri açıklanacak. Yüzde 14’ü bulmuş resmi işsizlikte bir iyileşme olmadığı, genç işsizliğinin kentlerde yüzde 30’u bulduğu, diplomalı işsiz sayısının 1,5 milyona yaklaştığı tekrarlanacak vs…Bütun bu katı gerçekler yeni bir çığlığa dönüşürken, Türkiye, bir absürt oyunu oynamayı sürdürecek. Absürt oyun, yani iletişimsiz, yabancılaşmış, insansızlaşmış, gerçeğin yerinden oynatıldığı, çivilerin çıktığı, gerçeğin parçalandığı, ona ayna değil prizma tutulduğu oyundur…

Bu absürt oyunun başrolündeki Başbakan, “esnaf paketi”ni açıklarken TOBB üyesi 1,3 milyon işyerinin her birinin bir işsizi işe alması ile işsizliğin 3 puan düşeceğini söylüyor. Bu absürtlük, hemen, her Çinli bir tişört alsa, ihracatımız yüzlerce milyar dolara çıkar geyiğini akla getiriyor. Ama, absürt oyunda Başbakan ciddi ve tehditini savuruyor; “TOBB olarak siz bunu çözdünüz çözdünüz, çözemezseniz dolaştığım ve bakanlarımın dolaştığı illerde sanayi ve ticaret odalarıyla görüşeceğiz . Bire bir konuşarak anlaşacağız. Bu artık çözülmek durumunda. Böyle emeği sömürerek ben zengin oldum demek olmaz. Çalıştıracaksın hakkını vereceksin.”

Absürtlükte devamlılık esastır. Başbakanın bu lafları üzerine, ertesi gün TOBB yönetiminin Ankara telefonları çalmaya başlıyor.

Oyunun “sömürücü” aktörleri bakın ne diyorlar:
“Takdir beklerken eleştiri canımızı yaktı… İşten çıkardığımız her insanla da bizim küçük illerde yüz yüze geliriz. Mümkün olsa almaz mıyız? Ne demek emeği sömürmek?”

Absürtlükte devamlılık esastır, tepkiler bununla kalmıyor. Milliyet’ten Murat Sabuncu’nun yazdığına göre, Türkiye’nin tüm oda başkanları yarın Ankara’da toplanacak. Önce 730 kişinin katılımı ile bir toplantı, ardından da Başbakan’a cevap verilecek; cevabın tonu “pek yumuşak olmayacak”.

***

Absürtlükte devamlılık esastır. Duyan da, Türkiye’de 1,3 milyon “sömürücü” girişimci olduğunu sanır. Başbakan da sanır ve inanır. Ama, gerçeği öğrenince, bunun hesabını soracaktır, beni yine yanılttınız diye. Çünkü 1,3 milyon TOBB üyesinin üçte ikisi, yani 787 bini 3 kişilik işyeri sahipleri !…Adamcağız, 3 kişiye nasıl 1 işçi eklesin?..10’dan az işçisi olan kuruluşlar toplam kayıtlı işyerlerinin yüzde 85’inin üstünde. 1 milyonun üstündeki küçük işyerlerinde istihdam 2,7 milyondan ,yani toplam SSK’lı işçilerin yüzde 30’undan ibaret…
Ortalama çalışanı 4’ü bile bulmayan ama sayıları 1 milyon 140 bini bulan küçük işyerlerine, hem de “hür teşebbüs düzeni”nde, “işçi al” emri, abesle iştigal değil de nedir? Ama absürt oyununda gerçeğe ayna değil, prizma tutup kafa bulandırmaktır, esas…

Kaynak: SGK veri tabanı

İstihdam artırma potansiyeli olan işletmeler 50’den fazla işçi çalıştıran 23 bine yakın işyeridir ve bunların ortalama istihdamı 152 işçidir. Bunlar, toplam kayıtlı işyerlerinin yüzde 2’sidirler ama istihdam payları yüzde 40’tır. Bunlarda da hotzotla, işçi al emriyle istihdam artırılmaz. Niye artırsın adam? Kapitalist dediğin, işe göre adam alandır, adama göre iş yaratmaya kalkan dayanamaz çöker. Bu işletmelerin istihdamlarını korumaları, yeni istihdam yaratmaları, yüzde 60’lara düşmüş kapasiteleri yukarı çekmeye, bu da iç ve dış talebi artırmaya bağlıdır. Daha çok istihdam, yatırıma bağlıdır ama yatırım iklimi kurumuştur. Yatırım iklimini canlandıracak olan da kamudur, devlettir. O zaman, hotzotla, işe adam al, demekle kalmayacak, kapasiteyi artıracak, yeni yatırımı özendirecek önlemler alacaksınız. Özel sektör buna yeterince hazır değil ve işsizlik kemiğe dayanmışsa, kamu olarak siz istihdam alanları açacaksınız. Yeni öğretmen, sağlıkçı kadroları açacaksınız, kentlerde, belediyelerde iş imkanları açacaksınız, kamu istihdamını, kamu yatırımları ile artıracaksınız. Aşrı işsizliğe hiç olamsa kamu istihdamı ile sünger operasyonu uygulayacaksınız. Yapılacak şey budur. Ama absürt oyun senaryosunda akla, sağduyuya yer yoktur ki, bunlar düşünülsün…