İn­şa­at Ya Tay­yi­bul­lah!…

Mer­kez Ban­ka­sı, her ay ko­nut fi­yat en­dek­si ya­yım­lı­yor ve so­nun­cu­sun­da di­yor ki, ko­nut­ta yıl­lık fi­yat ar­tı­şı yüz­de 20’yi geç­ti, yüz­de 8’lik enf­las­yo­nun çok üs­tün­de.

TÜ­İK, her ay sa­tış ve­ri­le­ri­ni açık­lı­yor ve so­nun­cu­sun­da de­di ki, ko­nut sa­tış­la­rı son 4 ay­da yüz­de 8 düş­tü, he­le ki ipo­tek­li sa­tış­lar, ya­ni ko­nut kre­di­si ile alım­lar­da yüz­de 50 azal­ma var…
Bun­lar, alarm ve­ri­ci gös­ter­ge­ler. Tam da bun­dan do­la­yı RTE, Mer­kez Ban­ka­sı­’na, fai­zi in­dir, bas­kı­sı ya­pı­yor. İn­dir ki, kre­di mus­luk­la­rı ye­ni­den açıl­sın ve el­de bi­rik­miş ko­nut­lar sa­tı­la­bil­sin…
Bu man­za­ra­ya rağ­men, in­şa­at­çı­la­rın bi­na iş­tah­la­rı ek­sil­mi­yor. Ba­kın ne ol­du; Bu yı­lın ilk 3 ayın­da alı­nan ya­pı ruh­sat­la­rı, 2013’ün ilk 3 ayı­na gö­re yüz­de 90’a, evet yan­lış oku­ma­dı­nız, yüz­de 90’a ya­kın ar­tış gös­ter­di. Ge­çen yı­lın ilk 3 ayın­da 163 bin dai­re için ruh­sat alın­mış­tı bu yıl ne­re­dey­se 280 bin dai­re için…

En çok da ko­nut…
Ruh­sat pat­la­ma­sı ya­şa­nan 2014’ün ilk çey­re­ğin­de ko­nut için alı­nan ruh­sat­lar top­lam 63 mil­yon met­re­ka­re­lik in­şa­at ruh­sat­la­rı­nın yüz­de 71’i­ni bul­du. Top­lam­da 45 mil­yon met­re­ka­re­lik ruh­sat, 280 bi­ne ya­kın ye­ni da­ire­ye kar­şı­lık ge­li­yor. Bun­la­rın 10 bin ka­da­rı tek da­ire­li bi­na­lar­dan olu­şa­cak.
Ya­pı ruh­sa­tı alan­la­rın ba­şın­da her za­man ol­du­ğu gi­bi İs­tan­bul ge­li­yor ve ne­re­dey­se her 5 da­ire­nin 1’i İs­tan­bu­l’­a ya­pı­la­cak. İs­tan­bul, be­ton­laş­tık­ça be­ton­la­şa­cak. İkin­ci sı­ra­da yüz­de 6 pay­la An­ka­ra, son­ra da yüz­de 5’ pay­la An­tal­ya var. Ye­ni Bü­yük­şe­hir olan Mar­din ile Trab­zon da ya­pı ruh­sat­la­rın­dan yüz­de 5’er pay ala­rak İz­mi­r’­i 1 pu­an geç­miş­ler. Ha­tay, Mer­sin, Ada­na­’dan olu­şan Çu­ku­ro­va ku­şa­ğı da in­şa­ata gark ol­muş il­le­ri­miz…

Ha­va dön­dü, ama…
2013 Ma­yı­s’­ın­dan bu ya­na dün­ya­da, do­la­yı­sıy­la Tür­ki­ye­’de ik­lim de­ğiş­ti. Hem eko­no­mik, hem si­ya­si ola­rak… De­ği­şen ik­lim ile bir­lik­te, ya­ban­cı kay­nak gi­ri­şi de dur­du. Do­lar ku­ru 1.80 TL’­den 2.10 TL’­ye ge­le­rek yüz­de 17 art­tı. Bu ar­tı­şı fren­le­mek için re­po fai­zi 6 pu­an ar­tı­rıl­dı.
Bü­tün bun­lar, içe­ri­de ta­le­bi da­ralt­tı. Ko­nut, oto­mo­bil, be­yaz eş­ya sa­tış­la­rın­da önem­li ge­ri­le­me­ler var. İç ta­lep kay­bı­nı ih­ra­cat ile te­la­fi ede­me­yen zor­la­nı­yor. Ko­nut sek­tö­rü için de dış ta­lep, iç ta­le­bin ye­ri­ni ala­cak gi­bi de­ğil. Bu­na rağ­men, in­şa­at­çı­lar ko­nut üret­mek­ten uzak dur­mu­yor, bu­la­bil­dik­le­ri her ar­sa­nın, ye­ni­le­ne­bi­lir bi­na­nın ar­sa­sı­nın üs­tü­ne ha bi­re ko­nut ya­pı­yor­lar. “Kent­sel dö­nü­şü­m” için an­laş­tık­la­rı ya­pı sa­hip­le­ri için ha­va hoş, ama mü­te­ah­hit el­de ede­ce­ği dai­re (ler)yi um­du­ğu fi­yat­tan sa­ta­ca­ğın­dan na­sıl emin ola­bi­li­yor? Bü­yük ko­nut pro­je­le­ri­ne gi­ren­ler, ta­lep­ten na­sıl emin ola­bi­li­yor ?

Ya­nıt­lar…

Bu so­ru­ya iki ya­nıt var; bi­rin­ci­si in­şa­at fir­ma­la­rı, özel­lik­le ko­nut ya­pım­cı­la­rı, üret­me­ye ken­di­le­ri­ni mec­bur his­se­di­yor­lar. Çün­kü bir­çok in­şa­at şir­ke­ti es­ki­nin yap-sat­çı mü­te­ah­hi­di gi­bi de­ğil; bi­rer fab­ri­ka gi­bi. Sa­bit iş ma­ki­ne­le­ri, mi­mar, mü­hen­dis, sa­tış ele­ma­nı, ka­li­fi­ye ma­vi ya­ka­lı vb. sa­bit kad­ro­la­rı var. Üret­mez ise, bü­tün bu ma­ki­ne var­lı­ğı, in­san­gü­cü var­lı­ğı atıl ka­lır. Fab­ri­ka­da­ki gi­bi, ban­dın üs­tün­de ko­nut, ofis, otel, AVM, ka­mu bi­na­sı vb. hep bir in­şa­at ol­ma­sı ge­re­ki­yor, var­lık­la­rı et­kin kul­la­nır ol­mak için. Bi­sik­let üs­tün­de­ki sü­rü­cü gi­bi­ler, pe­dal çe­vir­mez­se­ler dü­şer­ler.
İkin­ci ya­nıt; RTE­’ye gü­ve­ni­yor­lar. Onun in­şa­at üs­tü­ne bir re­jim kur­du­ğu­nun far­kın­da­lar. Eko­no­mik ak­la uy­ma­sa da, po­li­tik he­def­le­ri­ne onu in­şa­atın her tür­lü­sü ta­şı­yor. Bu as­lın­da, dış kay­nak, ya da dı­şa­rı­nın ta­sar­ru­fu­na fa­iz öde­ye­rek iç pa­za­ra dö­nük bü­yü­me mo­de­li. Oda­ğın­da da iç ta­lep ağır­lık­lı ko­nut ya­tı­rı­mı var.

Mec­bu­ruz, o da mec­bur…

İn­şa­at­çı­lar şöy­le dü­şü­nü­yor­lar; RTE, po­li­tik he­de­fi için bu bü­yü­me kur­gu­su­nu de­ğiş­ti­re­mez, bu­ra­dan yü­rü­mek zo­run­da. Be­ton­laş­tır­ma, çev­re­nin ca­nı­na oku­ma, ül­ke­nin bü­yü­me di­na­mik­le­ri­ni, re­ka­bet gü­cü­nü ku­rut­mak pa­ha­sı­na bu yo­la gir­di, bu yo­lu bel­le­di ve kö­rün değ­ne­ği­ni bel­le­me­si gi­bi, bu­nun dı­şın­da ne bir şey bi­li­yor ne de de­ğiş­tir­me ris­ki­ne, zah­me­ti­ne gi­rer… O ne­den­le, ko­nut odak­lı bü­yü­me­nin önün­de ne tı­ka­nık­lık var­sa zor­lar ve bu­gü­ne ka­dar yap­tı­ğı gi­bi yo­lu açar, biz de am­bü­lan­sın aç­tı­ğı yol­dan de­vam ede­riz.
Aca­ba öy­le ola­cak mı? Aca­ba, fai­zi in­di­rin, de­mek­le fa­iz ine­cek mi, in­se fır­la­yan dö­viz ve onun ya­ra­ta­ca­ğı komp­li­kas­yon­lar­la baş edi­le­bi­le­cek mi? Aca­ba, bu­gü­ne ka­dar ya­ban­cı­nın pa­ra­sıy­la dö­nen çark, bun­dan son­ra dön­me­ye de­vam ede­cek mi? Bir­kaç za­man­dır tek­li­yor. Ya tek­le­me sü­rer­se? O za­man el­de bi­ri­ken ko­nut stoklarının hali nice olacak?

(4 Haziran 2014 Sözcü)