Kış İşsizliği Döndü: Eylül’de 3 Milyon İşsiz…

Mustafa Sönmez

Ağustos ayının işsizlik-istihdam verileri, yaz sezonundan kaynaklanan istihdam artışının erken bittiğini ve hem genel işsizlik hem de tarım dışı işsizlikte tırmanmanın başladığını ortaya koyuyor. TÜİK verilerine göre, Temmuz’dan Ağustos’a işgücü ordusundan 94 bin kişi eksilmiş ve işi olan nüfus da 283 bin kişi eksilmiş. Bu durumda, işsiz sayısının 1 ayda 189 bin arttığı ve işsiz sayısının 2 milyon 971 bine çıktığı anlaşılıyor. Yani işsizlik oranı 1 ayda yüzde 10,6’dan yüzde 11,4’e çıktı. Tarım dışında işsizlik oranı da yine 1 ayda yüzde 13,6’dan yüzde 14,5’a çıkmış görünüyor.

Temmuz’dan Ağustos’a yaşanan 283 bin istihdam kaybının nerelerden kaynaklandığı, “kışa erken giriş”i de gösteriyor. Verilerden anlıyoruz ki, işini kaybedenlerin 100 bini tarımdan, 50 bini turizmden, 90 bini de inşaattan. Bunlar, mevsimlik sektör istihdamları. Yani 240 bin istihdam kaybı bu 3 sektörden, hem de erken vakitte yaşanmış durumda. İmalat sanayisinden de 48 bin kişi işini kaybetmiş 1 ayda. İmalat sanayinin bir ayda 50 bine yakın işçi çıkarmış olması dikkat çekici ve endişe verici sayılmalı.

***

Ağustos verilerinden hareketle, krizde yaşanan büyük daralmanın ardından, özellikle hızlanan sıcak para girişi ile büyüyen ekonominin kayıp istihdamı ne ölçüde geri getirdiği sorusunu tartışabiliriz. 2010 Ağustos’undan 2009 Ağustos’una, yani yeniden büyüme noktasından kriz noktasına bakacak olursak, 2009 yazında yüzde 13,4 olan işsizliğin 12 ay sonra ancak yüzde 11,4’e indiğini görüyoruz. Tarım dışı işsizlik de ancak yüzde 17’den yüzde 14,5’a inmiş durumda. Sayı olarak ifade edersek 2009 yazında 3 milyon 430 bine yaklaşan işsizlerin sayısı bu Ağustos’ta 2 milyon 970 bine inmiş. Yani 429 bin azalma olmuş krizden büyümeye geçişte.

Ancak, gerçek iş-istihdam kayıplarının telafi edilip edilmediğini anlamak için kriz öncesinin 2008 Ağustos’u ile bugünü karşılaştırmak gerek. Bunu yaptığımızda 2008 Ağustos’unda yüzde 10,2 olan işsizliğin , büyümeye geçilen bugünün ağustos’unda yüzde 11,4 olarak gerçekleştiğini, aynı dönemde tarım dışı işsizliğin de yüzde 12,9’dan yüzde 14,5’a çıktığını görüyoruz. Bu ne demektir? Bu, krizden büyümeye geçilse de işsizlik basamak çıkmış demektir. Yani kat edilen büyüme, beklenen istihdam artışını yaratamamış, kriz öncesine göre “resmi işsizler ordusuna” yaklaşık 470 bin kişi daha katılmış ve işsiz sayısı 2 milyon 970 bini bulmuştur. Eylül ayında sadece 30 bin işsizin eklenmesi ile Eylül işsiz sayısı 3 milyon kişiyi aşacaktır ve bu, bugünden bellidir.

***

Hükümetin, SGK prim yükünü üstlenerek işverenleri istihdama özendirmesi ile ilgili yeni bir paketten söz ediliyor. Yazılanlara bakılırsa, 200 bin kişinin istihdamı için 1 milyar 163 milyon TL’lik bir paket hazırlanmış.Böyle bir uygulama vardı zaten. 2 yıldır SGK’ya bütçeden böyle bir kaynak aktarılıyor. İşverenler, kadın ve genç istihdam ederlerse yüzde 5’lik primlerini devlet ödüyor. Bunun için bütçeden 2009’da 3,5 milyar TL, 2010’un 9 ayında da 2,7 milyar TL , bütçeden aktarılmış bulunuyor. Ne kadar işe yaradığı ortada. Bu teşvikler, belki genç ve kadın istihdamına tercihe yarıyordur ama toplamda işsizliği azaltmaya yetmiyor, yine öyle olacağa benzer.