Mustafa Sönmez
21.06.2010, Pazartesi
Resmi olarak yüzde 14’te kemikleşme eğilimi gösteren, sayılmayan işsizlerle birlikte, sayıda 6 milyonu, gerçek oranda yüzde 24’ü bulan işsizlik kasırgası, umudunu korusun, korumasın, birçok iş arayana, “Nerede iş var?” sorusunu sordurtuyor. TÜİK, 2009 Mart’ından 2010 Mart’ına işi olan, yani istihdam edilen insan sayısının ,yeniden 1,5 milyon artarak 21 milyon 740 bine çıktığını saptadı. Yani, krizde işini kaybedenlerin bir kısmı yeniden işine dönmüş. Bazı sektörlerde de yeni iş imkanları açılmış. Nerelerde?
Başta bir ayıklama yapalım. Mart 2009’dan Mart2010’a yüzde 8’e yakın artmış görünen ve toplamda 1,5 milyon kişiyi bulan yeni istihdamın yüzde 40’ı tarımda yaratılmış görünüyor. Birileri size “tarımda istihdam artıyor” derse, buna inanıp kırlarda kendinize iş aramayın sakın!…Büyümeyen tarım sektöründe istihdamın hem de bir yılda 636 bin artmasının hiçbir mantıki açıklaması yok, hiç bir iç tutarlılığı yok. Hiçbir objektif yorumcu böyle bir artışı makul bulamaz. Tamamen bir hurafe…İşsizliğin gerçek boyutlarını kamufle eden, klasik bir TÜİK ayıbı bu…Bunu geçelim.
Tarım-dışı sektörlere baktığımızda, son bir yılda 957 bin kişilik istihdam artışı olmuş. Peki nerelerde? Öncelikle imalat sanayisinde 282 bin kişi yeniden işine dönmüş ve imalat sanayi, 4 milyon 30 binlik istihdama çıkmış, tarım-dışı istihdamda da payı yüzde 24,4 olmuş. Ama, bu hemen “imalat sanayi istihdam yaratıyor” yanılgısına sürüklemesin. Bugün 4 milyon 30 bin kişiye ekmek kapısı olsa da imalat sanayisinde 2008 Mart’ında istihdam 4 milyon 206 bindi.. Yani imalat sanayisi, uzun vadeli baktığınızda istihdam yaratmıyor. Azaltılmış istihdamla dönme eğiliminde. İmalata yakın diğer sektörlerden madencilik ve elektrik-su –gazda ise görece istihdam artışları yaşanıyor. Bir diğer üretken sektör inşaatın , son 12 ayda 151 bin istihdam yarattığı anlaşılıyor. Bunun da inşaat sezonunun açılması ve göreli bir toparlanmanın başlaması ile ilgisi var. 1 milyon 263 bin kişinin çalıştığı inşaat sektörü, tarım dışı istihdamda yüzde 8’e yakın bir pay sahibi ve önümüzdeki aylarda da istihdam artışı sürecek gibi.
Bir diğer “mevsimsel” yanı ağır basan konaklama ve yiyecek hizmetleri, yani geniş anlamda turizmde ise yine sezonun açılması ile görece bir istihdam artışı var. 1 milyon 64 bin kişinin çalıştığı bu sektörün tarım dışı istihdamdaki payı yüzde 6,4. Sektörün Temmuz ayına kadar istihdamını yukarı tırmandırdığı, sonra azaltarak Aralık’ta dip yaptığı biliniyor. Yani, önümüzdeki aylar içinde turizmde iş var.
***
Tarım dışı istihdamdaki payı yüzde 20’ye yaklaşan ve 3,2 milyon kişinin çalıştığı ticaret sektörü, henüz iş konusunda umut vermiyor. Sektör, toparlanma yılında bile 26 bin istihdam kaybına uğramış.
Merkezi bütçeyi, yerel yönetimleri kapsayan kamu yönetimi ve savunma sektöründe 102 bin iş kapısı açılmış son 1 yılda. Sağlık 10 bin istihdam kaybı yaşarken eğitime 50 bine yakın eleman alınmış. Ama, esas umut bağlanacak sektörlerin finans,bilişim-iletişim gibi iyi eğitim,donanım isteyen sektörler olduğu anlaşılıyor. İdari ve destek hizmetlerinde de önemli istihdam artışı olduğu dikkati çekiyor. Mart’tan Mart’a istihdam kaybı olan sektörlerin arasında ticaret ve sağlık sektörünün yanında kültür, sanat, eğlence ile gayrimenkul sektörünün yer alması dikkat çekici.
