TÜİK’e Sorular ve Gelen Yanıtlar

Sayın Mustafa SÖNMEZ,

3 Ocak 2013 tarihinde göndermiş olduğunuz iletinizde altın ihracatı ve ithalatı konusuna ilişkin sorularınızın cevabı ekte bilgilerinize sunulmuştur.

İyi çalışmalar.

Ali SARICA

Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri

30.1.2013

Soru 1:

1- 2011’in tamamı için ve 2012’nin ilk 9 ayında ulusal gelir hesaplamasında İran’a yapılan altın ihracatı ve ithalatı için özel bir hesaplama yapıldı mı?
1998 bazlı mevcut GSYH serisi Avrupa Hesaplar Sistemine (ESA95) göre hesaplanmaktadır. Hesaplamalar yapılırken, faaliyetler ve ürünler bazında alt detayda çalışmalar ve analizler yapılmaktadır. İran’a yapılan altın ihracatı ve ithalatı için özel bir hesaplama yapılmamaktadır.

 Soru 2:

2- 2011 yılının 12 ayının yüzde 8,5 olarak açıklanan ve 2012’nin ilk 9 ayı büyümesi olarak yüzde 2,6’lık olarak açıklanan büyüme oranları (harcamalara göre hesaplanırken) İran’a altın ihracatı ve ithalatının dikkate alınması ve dış ticaretten düşülmesi halinde, ne olurdu?

 Üretim yöntemi ile GSYH’ da altın büyük ölçüde imalat sanayi sektöründe NACE Rev1.1’e ([1]) göre 27.41 (Değerli Metal Üretimi) ve 36.22 (Mücevherat ve başka yerde sınıflandırılmamış ilgili eşyaların imalatı) sektöründe girdi olarak kullanılmakta ve ilgili sektörlerin üretimi sonucunda yaratılan katma değer,  üretim yöntemi ile GSYH da yer almaktadır. Bu iki sektör ve bağlı iktisadi faaliyetlerin oluşturduğu katma değer toplamının (36.22 + 27.41)  GSYH içindeki payı % 0,2 dir.

Harcamalar yöntemi ile GSYH hesaplamalarında ise, altın mücevherat özel nihai tüketim harcamalarında yer alırken, ithal ve ihraç edilen altın, toplam mal ve hizmet ithalatı ve toplam mal ve hizmet ihracatı kaleminde yer almaktadır. Genellikle harcama tarafındaki kalemler arasında altının etkisi mahsuba konu olmaktadır.

Öncelikle, net altın ihracatının Gayri Safi Yurtiçi  Hasıla’ya (GSYH) etkide bulunabilmesi için, söz konusu ihracatın yurt içi katma değer içermesi, bir başka deyişle bir bölümünün yurt içinde üretilmiş veya işlenmiş olması gerekmektedir.  Öte yandan, ihracata konu olan altın herhangi bir katma değer içermese de, harcama yönünden GSYH kompozisyonunu değiştirebilmektedir.

Bu çerçevede, altın ihracatının GSYH büyümesi ve talep kompozisyonu üzerindeki etkilerinin tam olarak anlaşılabilmesi için ihraç edilen altının kaynakları incelenmelidir. Herhangi bir çeyrekte ihraç edilen altın, söz konusu dönemde yapılan ithalat veya yurt içi üretim tarafından karşılanabileceği gibi önceki dönemlerde yapılan yurt içi üretim veya ithalat yoluyla biriktirilen altın stoklarından da karşılanabilir.

İşlenmemiş altın ihracat ve ithalat eğilimleri incelendiğinde ihracat ve ithalat arasında gecikmeli bir korelasyonun varlığı dikkat çekmektedir.  Nitekim 2012 yılı Mart ayından başlayan ihracat artışından önce 2011 yılı Ağustos ve Eylül aylarında işlenmemiş altın ithalatında kayda değer bir artış yaşanmıştır.

Altın ihracatının ve ithalatının GSYH’ye ve talep kompozisyonuna etkileri şu şekilde sıralanabilir;

• t döneminde yapılan ihracat, geçmiş dönemlerde yapılan ithalat veya üretim ile karşılandığında altın tüketim amaçlı kullanılmadığı ve stoklarda saklandığından GSYH üzerindeki net etkisi sıfır olmakta, ancak kompozisyon itibarıyla dönemler arasında stok kaymasına neden olmaktadır.
• t döneminde yapılan ihracat, eğer yurt içinde üretiliyorsa, üretildiği dönemde GSYH’ye pozitif katkıda bulunacaktır,
• t dönemindeki ihracat aynı dönemdeki ithalat ile karşılanıyorsa GSYH büyümesine katkıda bulunmamaktadır,
• Benzer bir şekilde, geçmiş dönemde yapılan üretim tarafından karşılanan altın ihracatı, önceki dönemde GSYH’ye pozitif katkı yaparken, cari dönemde katkı yapmamaktadır.