Yolsuzluk yeniden seçim sınavında…

Türkiye’yi sarsan 17/25 Aralık 2013 rüşvet rezaleti ortalığa dökülünce 31 Mart 2014 yerel seçimlerine 3 ay gibi bir zaman kalmıştı. Hhalkbank genel müdürünün evindeki ayakkabı kutusundaki dövizler, Bakan çocuklarının evindeki para sayma makinaları, dönemin Başbakanının oğluna “Paraları sıfırla Bilal” talimatları, Bakan Çağlayan’ın aldığı rüşvetlerden biri olan İsviçre malı saat ve daha niceleri ortalığa döküldüğünde, buna toplumun tepkisinin sert olacağı, seçim sandığında AKP’ye ağır bir tokat indirileceği beklentisi yaygındı.
Cemaat, RTE ve çevresini fena çökertti, diyenlerimiz pek çoktu…Öyle olmadı. AKP rejimi RTE liderliğinde, yavuz hırsız misali ev sahibini bastırdı.
Herkes nefesini tutup sandığı bekledi; yüce sandık ne karar verecekti? O da ne; AKP, yerel seçimlerden yüzde 43-45’e yakın oyla muzaffer çıktı!.. Yolsuzluk, hem de “Kurumlaşmış yolsuzluk” cezasız kalmıştı…

Tucker araştırması…
2014 yerel seçimlerinin sonuçlarını yorumlamaya çalışanlar, hemen dünyada yapılmış önemli bir araştırmaya başvurdular. New York Üniversitesi’nden Joshua Tucker adlı bir siyaset bilimci Electoral Review adlı derginin 2013 Eylül sayısında bir makale yayımlamıştı: ‘Ekonomi, yolsuzluk ve oy: İsveç ve Moldova’dan deneysel bulgular’. Tucker şu soruya yanıt arıyordu: Yolsuzluğa karşı duyarlılığın yüksek olduğu bir ülke ile düşük olduğu bir ülkede seçmen ciddi yolsuzluk iddialarının varlığında ekonomik iklime bağlı olarak nasıl davranır?

Uluslararası yolsuzluğu algılama endeksinde 177 ülke arasında 3. sırada olan, dolayısıyla yolsuzluğa çok duyarlı İsveç ile çok az duyarlı Moldova’da (aynı endekste 102. sırada) deneysel bir anket yapmıştı Tucker. Bulguları ise şöyleydi: İsveçli seçmenler ekonomik durum nasıl olursa olsun iktidarı cezalandırıyorlardı. Moldova’da ise , eğer ekonomi iyi gidiyorsa yolsuzluk iddialarına seçmen omuz silkiyor, görmezden geliyordu, ama eğer ekonomi kötüye gidiyorsa Moldovalı seçmen yolsuzluğa kızıyor, iktidarı cezalandırıyordu.

Türkiye geçen yıl yolsuzluk endeksinde 55. sıradaydı yani yolsuzluğa duyarlılıkta İsveç ile Moldova arasında bir yerdeydi. Seçmenin ekonomiyle ilgili şikayetleri bugünkü noktaya henüz ulaşmamıştı. Sonuçta, sandıktan çıkan AKP oylarının yüksekliği ile bu ekonomik algı arasında birçok yorumcu nedensellik kurdu. Ekonomik açıdan AKP ile bir düzen kuran, uyum sağlayan seçmen, yolsuzluğa omuz silkmiş, istikrar uğruna, AKP ile devam, demişti. Peki bugün? Bugün doğrusu durum biraz farklı. Ekonomik olarak şikayetler artmış durumda. Dolayısıyla yolsuzluk algısı artabilir, kapatılmış antenler açılabilir de.
Yeni Araştırma
Uluslararası Şeffaflık Derneği dün bir yolsuzluk araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Araştırma, Konsensus Araştırma Danışmanlık Şirketi tarafından
yürütülmüştü. İki bin kişi ile hanelerde telefon görüşmeleri yapılarak 24 Şubat 2015 – 19 Mart 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmişti.

Bulgulara göre, yolsuzluğun nedenlerinde ilk sırada yer alan başlık dokunulmazlık ve cezasızlıktı. Halkın yüzde 55’i hükümetin yolsuzlukla mücadele çabalarını etkisiz buluyordu. Yani, dokunulmazlıklar ve cezasızlık, yolsuzlukla mücadeleyi etkisiz hale getirmişti.Vahim bir durum tabii…Kimi kime şikayet edeceksin hali…
AKP’li seçmen…
Araştırmanın daha çok ilgi çeken kısmı, AKP’ye oy veren deneklerin sorulara verdikleri yanıtlar. O seçmenin bugün itibariyle yüzde 52’si yolsuzlukların azaldığına inanıyor ve gelecekte de azalacağını beyan ediyor. Yolsuzlukla mücadeleyi , AKP’li seçmenin yarısı etkisiz bulurken etkisizliğin nedenini de “Cezasızılık”ta görüyor. Yani, yapanın yanına kaldığına inanıyor. Dahası, oy verirken yolsuzluğa karşı duyarlılığının çok da yüksek olmadığını (%53’ü) anlıyoruz.

Keşke böyle bir araştırma 2014 başlarında yapılmış olsa ve bir yıl arayla algıda bir değişiklik olup olmadığına dair elimizde bulgu olsaydı, ama yok. Bugünkü AKP’li seçmen cevapları, daralan ekonomik çemberden etkilenilerek verilmiş cevaplar mı, yoksa bir yıl önceki duruş korunuyor mu?
7 Haziran seçimlerinde seçmen bir kez daha yolsuzluk dersinden sınava girecek. Bakalım ilkinde yolsuzluk gerçeğini umursamayanlar, bu sınavda ne not verecek…

AKP’YE OY VEREN SEÇMENE GÖRE YOLSUZLUK
• Yolsuzluk arttı %26, azaldı % 52, aynı %22
• Yolsuzluk azalacak: % 59, değişmez % 23
• Yolsuzlukla müadele. etkisiz: % 12, etkili % 49
• Yolsuzluğun nedeni cezasızlık: % 54
• Yolsuzluğun nedeni siyaset-sermaye: % 50
• En fazla yolsuzluk belediyelerde % 91
• Yolsuzluk, oy tercihimi etkilemez:% 53