Yabancının Emlak İştahı Kabardı

Mustafa Sönmez

Yabancılara mülk satışı, sayıları 20 milyon eşiğini aşan turistlerden sağlanan turizm gelirleriyle kıyaslandığında hatırı sayılır boyutta. 2009’daki durgunlaşan satışların 2010’da hızlandığı ve yıl sonunda 3 milyar doları bulması bekleniyor. Yabancılara, emlak satışından elde edilen gelirler son 7,5 yılda turizm 16 milyar doları buldu ve yabancı turistlerin harcamalarından elde edilen gelirin yüzde 16’sına ulaştı.

Kaynak; Kültür ve Turizm Bakanlığı, TCMB

2003’te başlayan satışların 2008’e kadar arttığı, ancak 2009’da satışların hız kestiği anlaşılıyor. 2003’te 1 milyar doların altında kalan satışların, 2004’te 1,3 milyar dolara, 2005’te ise 1,8 milyar dolara çıktığı görülüyor. Satışların, 2006-2008 döneminde ise yıllık 3 milyar dolara yaklaştığı görüldü. Satışlar, 2009’da hız kesti ve 2009’da ancak 1,8 milyar dolarlık satış yapılabildi. Bu yıl ise satışlar şaha kalkmış durumda.

Bu yılın ilk 6 ayında satışlar 1 milyar 422 milyon dolara ulaştı. Kriz yılı 2009’un ilk yarısına göre satışlar toparlandı ve yüzde 83 artış yaşadı. 2010’un Nisan ayından itibaren satışların atağa geçmesi, yılın tamamında satışların 3 milyar doları aşacağını gösteriyor.

Satışların hızlanmasında, emlak arzındaki bolluk önemli bir rol oynuyor. 2008 öncesinde hızlandırılan konut ve yazlık inşaatları, 2009 krizi ile önemli bir talep daralması yaşayınca, fiyatlarda da hızlı bir gevşeme yaşandı.

2009’u bekle-gör ile geçiren yabancıların, özellikle 2010 ile birlikte alıma geçtikleri ve talebin canlandığı gözleniyor. Satışların haziran sonrası da arttığından ve yılın rahatlıkla 3 milyar doları aşan bir ciro ile kapatılacağından söz ediliyor.

***

Yabancılara gayrimenkul satışına, Tapu Kanunu’nun 35. maddesi değiştirilerek, 19 Temmuz 2003 tarihinden itibaren imkan tanındı. Bu düzenleme, özellikle bazı kıyı kentlerinde inşaat ve gayrimenkul faaliyetlerini önemli ölçüde canlandırdı. Yabancıların hülleli mülk edinme işlemlerine hukuki zemin sağladı, dövizli satışlar, cari işlemler dengesi açığının finansmanına da katkıda bulundu. Özellikle, kıyı illerimizdeki yazlık inşaat ve satışlarına, yabancılar büyük ilgi gösterdi. Yabancı mülkiyetindeki taşınmazlarda Antalya ( özellikle Alanya) yüzde 30, Muğla yüzde 14, İstanbul yüzde 11, Aydın (özellikle Kuşadası) da yüzde 11 dolayında pay sahibi. Satılan taşınmazın yüzde 51’i Almanların, yüzde 10’u İngilizlerin ve yine yüzde 10’u Avusturyalıların görünüyor. Toplam mülklerin yüzde 5’i de Yunanlılara ait . Yani satışların dörtte üçü 4 Avrupalı ülke vatandaşlarına yapılmış.

Yabancı talebine dönük inşaatların özellikle Güney’deki kıyı şeridimizde yol açtığı yağma, betonlaşma ve çevre sorunları madalyonun öbür yüzü. Yabancılarca alınan kıyı kentlerindeki gayrimenkullerin kayıt dışı işletilmeleri ve kayıt dışı turizm geliri elde etmek üzere kullanılması da temel eleştiri konularından bir başkası.

.