Göç Yolları Akdeniz’e…

Mustafa Sönmez
29.01.2010,Cuma
2009’da 1 milyon 44 bin daha çoğaldık ve 72,5 milyon oldu nüfusumuz. Yaklaşık 2,5 milyonumuz da bir ilden ötekine göçtük. Binde 14,5 nüfus artışı, geçmişteki binde 25’leri bulan artışlara rahmet okutur elbette. Türkiye’nin nüfus artış hızı yavaşlıyor. Bu, kalkınma için bir “fırsat penceresi” olarak da adlandırılıyor.

İş-aş sorununun tavan yaptığı kriz yılı 2009’da nüfusun ilden ile nasıl değiştiği önem kazanıyor. Bu anlamda iç göçlerin temposu ve yönü önemli. TÜİK, 2009 için iç göç verilerine -nedense – yer vermedi. 2008’de vermişti ve o yıl 2,3 milyon kişinin bir ilden diğerine göç ettiği anlaşılıyordu. Göç, kriz yılında da sürdü elbette. Nüfus artış hızlarındaki değişimden anlaşılıyor ki, kriz yılında sanayi bölgelerine, özellikle İstanbul’u çevreleyen Bursa, Kocaeli, Tekirdağ’a göç yavaşlamış, 3 büyük ile göç sürmekle birlikte tempo düşmüş, göçün 2009 adresi daha çok Akdeniz illeri Antalya, Adana ve Mersin olmuş..

***

Büyük kentler arasında, göçle nüfus artışı deyince, artık İstanbul yerine Antalya’ya bakmak gerekiyor. Antalya’nın 2009’da nüfus artışı binde 32 ve 60 bin kişi daha çoğalmış. 2010 sonunda Antalya’nın nüfusunun 2 milyonu bulacağına kesin gözüyle bakabiliriz. Tarım, inşaat ve turizm ile gelişen Antalya, nüfusunun yüzde 30’unu kırlarda tutmayı başarıyor henüz. Bunda, ticari tarımının etkisi var kuşkusuz. Antalya, daha çok iç ve dış göçle çoğalıyor ve önümüzdeki yıllarda bu eğilim sürecek.

Krizden bunalmış olmasına karşın, Çukurova’daki nüfus artışı oldukça ilgi çekici. Adana ve Mersin’de 2008’e göre oldukça hızlı bir nüfus artışı yaşandı. Adana’da binde 10’dan binde 18’e, Mersin’de binde 4’ten binde 24’e çıkan bir nüfusu artışı var…Bu illerin her birine bir yılda 35 bin kişi eklenmiş. Bu olguyu G.Doğu ile irtibatlandırmak açıklayıcı olabilir.

Kürt nüfusun ağırlıkla yaşadığı büyük iller Diyarbakır, Van ve Şanlıurfa’da nüfus artış hızı, 2009’da yavaşladı. Bu illerde doğurganlık hızında bir yılda azalma olamayacağına göre, açıklama, bu illere göçün yavaşlaması ile ilgilidir. Bölge illerinde iş imkanlarının daha da daralması ve geçimin güçleşmesi, Kürt nüfusu, geleneksel göç adresi olan Adana ve Mersin’e yönlendirmiş görünüyor.

***

Gelelim İstanbul’a… 2008’de yaklaşık 12,7 milyon olan İstanbul nüfusu, bir yılda 217 bin artmış ve 12 milyon 915 bine yaklaşmış. Yani, bir yılda İstanbul’a, bir Erzincan ya da bir Karabük daha eklenmiş!… Bundan, nüfusun göçten kaynaklandığı anlaşılmasın. İstanbul, 2008’de 375 bin göç aldı, 350 bin göç verdi. Kabaca yılda 25 bin net göç alıyor. Kalanı İstanbul’daki doğumlardan… 2009’da İstanbul’daki nüfus artışı Türkiye ortalaması olan binde 14,5’dan biraz fazla, binde 17. Oysa 2008’de, binde 13 olan Türkiye ortalamasının altında, binde 10’a yakındı. Demek ki, 2009’da biraz daha doğum ve biraz da göçle artmış İstanbul nüfusu. Her 100 kişiden 18’i İstanbul’da…

***

Nüfusu bir yılda 102 bin artarak 4 milyon 650 bine ulaşan Ankara’da ise Türkiye nüfusunun yüzde 6,4’ü yaşıyor. Belli ki, kriz yılı 2009’da Ankara, göç almaya devam etmiş ve binde 22 hızla, 102 bin daha çoğalmış. Yani Ankara’ya bir yılda, bir Sinop daha eklenmiş…

Ege’nin metropolü İzmir, kriz yılında 72 bin daha çoğalmış ve binde 19 nüfus artışı ile ortalamanın üstünde nüfus artışı yaşamış, 3 milyon 870 bine yaklaşmış nüfusu… İzmir’e de bir yılda bir Bayburt eklenmiş… İzmir, kriz şartlarına rağmen az da olsa, göç almayı sürdürmüş görünüyor.

***

Reel sektör krizini daralan sanayide, artan işsizlikle en çok hissedenler sanayi illeri oldu. Bunlardan Bursa, Kocaeli ve Tekirdağ’ın 2009 nüfusları, tempo kaybetti. Bursa 42 bin, Kocaeli 32 bin,Tekirdağ 13 bin çoğalmalarına karşın, 2008’deki nüfus artışlarını önemli ölçüde yitirmişler. Bu azalışta, bu illere göçün yavaşlaması ana etken. Benzer şey, bir başka gelişme kutbu Gaziantep için de söylenebilir. Kentleşme oranı yüzde 88’e ulaşacak kadar gelişen Gaziantep’in nüfus artışı bir yılda binde 33 ten binde 25’e gerilemiş, yine de 42 bin kişi eklenmiş il nüfusuna. Buna rağmen, krizle birlikte istihdam imkanlarının azalması, göçü yavaşlatmış.

Murathan Mungan ile noktalayalım: Göç yolları/ Göründü bize /Görünür elbet /Göç yolları /Bir gün gelir /Döner tersine /Dönülür elbet /Dağılsak da göç yollarında /Yarın bizim bütün dünya

mustafasnmz@hotmail.com
http://mustafasnmz.blogspot.com