Zaman, Birinci Gazete mi?

Mustafa Sönmez

03.05.2010, Pazartesi
Bir süredir Türkiye’de medya endüstrisi üstüne çalışıyorum. Medyanın sayılarını bulup onlarla analiz yapmak hiç kolay değil. Kayıt dışı, şaibeli çok şey var. Mesela, gazete satışlarını alalım. Yıllardır en çok satan gazetenin Zaman olduğu söylenir ısrarla. Son haftaların ortalama günlük satış iddiası da 900 bin!…En yakın rakibi Posta’nın satışı 500 bin, Hürriyet’inki 465 bin dolayında…Gerçekten Zaman’ın satışı 900 bin mi? Zaman, birinci gazete mi?

Fethullah Gülen Cemaati’nin gazetesi olarak bilinen Zaman’ı, Doğan Grubu’nun Yaysat’ı dağıtıyor. İlginç bulabilirsiniz ama, medyadaki kutuplaşmaya rağmen Zaman, “yandaş” Star’ı,Yeni Şafak’ı dağıtan Sabah’ın dağıtım şirketi Turkuvaz yerine, uzun yıllardır Yaysat’ı tercih ediyor. Peki Yaysat ne diyor bu “birinci gazete Zaman” iddiasına? Yaysat’ın sitesine girin görürsünüz; Zaman’ın tezgah satışı 20 bin, abone satışı 880 bin!…Zaman ile aynı hamurdan olan Türkiye’nin ise tezgah satışı 10 bin, abone satışı 135 bin olarak açıklanıyor!…

Yaysat, Zaman ve Türkiye’nin “dağıt” diye verdikleri gazeteleri, bürolarına iletiyor, ama oradan diğer gazeteler gibi bayilerin tezgahına gitmiyor. Zaman’ın özel adamları gelip gazeteleri alıp parasını da Yaysat’a ödüyorlar.Yaysat da komisyonunu alarak parayı Zaman’a teslim ediyor ve bu satışı “abone” satışı olarak kayıtlara geçiriyor.

Yaysat’ın bu satış raporları, reklamverenler için önemli. Nitekim, 900 bin satış ile birinci gazeteyim, inanmazsanız Yaysat’a sorun, diyen Zaman, Basın İlan Kurumu’ndan en çok resmi ilan alan üçüncü gazete. Zaman birinci gazete ise, satışı oranında daha fazla resmi ilan alması gerekmez miydi?

Zaman, 880 bin abonem var iddiasını 2009’da 886 milyon TL’yi bulan yazılı basın reklamlarını verenlerin de önüne koyuyor. Buna reklamveren ne kadar inanıyor, bilinmez, ama özellikle AKP iktidarının yükselişi ile birçok ünlü marka, Zaman’ın reklam taleplerini geri çevirmeyi göze alamadı.

***

Zaman, madem birinci gazete, bunun internet üstünden de kanıtlanması gerekmez mi? İşte orada takke düşüyor, kel görünüyor!…İnternet alanında uluslararası ölçüm yapan alexa.com’un verilerine göre Türkiye’nin en çok ziyaret edilen ilk 100 internet sitesi arasında Hürriyet 6’ncı, Milliyet 8’nci sırayı alırken, diğer medya sitelerinin tıklanmaya göre sıralaması şöyle: Sabah (18), Habertürk (19), ntvmsnbc (26), haber 7(31), Vatanım (32), İnternethaber (36), Zaman (57), ensonhaber (60), haberler.com (66), ligtv (81), Fotomaç (83), Samanyoluhaber (98). Gördüğünüz gibi, birincilik iddiası olan Zaman, tıklanmada 57’nci, Grubun TV kanalının portalı Samanyoluhaber ise tıklanmada 98’nci…

Gülen cemaati, gazetesi Zaman’ı, yıllardır Doğan’ın Yaysat’ı üstünden kendi dağıtıcılarına ve oradan cemaate ulaştırıyor, sonra da “en çok gazeteyi biz satıyoruz” balonunu uçuruyor, kendisini 1 numara gösteriyor. Soru şu: neden cemaate dağıtılan gazetelerle 1 numara görünme çabası var ? İlan-reklam için mi? O da olabilir, ama esas neden başka. Neoliberal-İslamcılar, çoğunu beleşe, evlere, işyerlerine dağıttıkları gazetelerden imal balon tirajlarıyla, kuşattıkları topluma, “hegemonya, güç bizde !…” mesajını vermeyi daha çok önemsiyorlar. Yaratmış göründükleri ideolojik hegemonya, mahalle baskısı oluşturmaya da yarıyor.