Büyük sömürü: 1 işçiye, 3 şirkete…

• Metal işkolunda işçi başına kârlar 80 bin TL ile 150 bin TL arasında değişiyor. Ortalama metal işçisine yılda 30 bin TL ödenmiş olsa bile işçi başına kâr, ücreti 3’e katlıyor.
• Türkiye’nin en büyük 500 firmasının 172’si metal işkolunda ve işçilerin üçte birini istihdam ederken satışların yüzde 41’ini gerçekleştiriyorlar.
• İlk 20 metal firması , büyük metal şirketlerinin satışlarında yüzde 53 istihdamında yüzde 43 pay sahibi.

Ücret direnişinde gerilimin yükseldiği ve Bursa’dan tüm Marmara’ya yayıldığı metal işkolunda, işçilerin taleplerini rahatlıkla karşılayabilecek bir kâr birikimi olduğu görülüyor.
İstanbul Sanayi Odası’nın ilk 500 büyük sanayi firması verileri, 2013’te en büyük 500’ün 172’sini metal işkoluna dahil şirketlerin oluşturduğunu ortaya koyuyor. Aralarında otomotiv, demir-çelik, bakır, beyaz eşya,otomotiv yan sanayii, ev elektroniği üreten ve önemli bir kısmı yabancı sermayeli olan Türkiye’nin en büyük firmalarının olduğu metal işkolundaki 172 firma, 500 büyük firmanın çalıştırdığı 613 bin işçinin üçte birini istihdam ediyor. Çoğu MESS üyesi olan bu işyerleri, üretimden satışlardan yüzde 41 pay alırlarken 500 firmanın yaptığı ihracatın da yaklaşık yüzde 60’ını gerçekleştirdiler.
Kârlar müthiş
İSO’nun geleneksel anketine bazı firmalar kârlarını bildirmedikleri için toplam metal işkolu ortalama kârlarını hesaplamak mümkün olmamakla birlikte, metal işkolunda kâr oranlarının 500 firmanın oldukça üstünde olduğu görülebiliyor. 2013’te 500 firmada işçi başına kâr 80 bin TL’yi bulurken metal işkolunun birçok önde gelen firmasında 120 bin ile 150 bin TL arasında gerçekleşti.
Bazı firmalar yatırımda oldukları için bilançolarına gerçek kârlar da yansımıyor. Vergi öncesi kâr rakamlarını açıklayan firmalar, yüzde 20 kurumlar vergisi sonrasında bile devasa kâr etmiş görünüyorlar. Yine de metal firmalarından kârlarını saklamayanların işçi başına kazançlarının ortalama 100 bin TL’ye oturduğu söylenebilir.

Ücretin 3 katı kâr
MESS’in çatı örgütü TİSK, metal işkolunda 2015 başında ortalama net ücretin 2 bin 500 TL olduğunu iddia ediyor. Bu doğru kabul edilse bile metal işçisinin yıllık geliri 30 bin TL’yi geçmiyor. 2013 yılında ortalama metal işçisinin yıllık geliri 25 bin TL olsa bile, firmaların işçi başına 100 bin TL ortalama kâr (vergisi ödenmiş) varsayımıyla ücretlerin 3 katı kâr sağladıkları söylenebilir.
Bazı örnek durumlar şöyle; 2013 yılında MESS’in grevini ertelediği Sarkuysan, 2013’ü 100 milyon kâr ile kapatırken, çalıştırdığı 654 işçiden kişi başına 152 bin TL brüt kâr sağladı.
TOFAŞ, aynı yıl 6 bin 357 işçi çalıştırarak 841 milyon TL kâr sağladı.Böylece işçi başına brüt kârı 133 bin TL’ye yaklaştı. Koç grubuna ait Tofaş’ın diğer iki şirketinden Ford, işçi başına kârını 75 bin TL gösterirken Arçelik’inki 80 bin TL’yi geçti. AKP’ye yakınlığı ile bilinen İçdaş işçi başına 150 bin TL kâr sağlarken, Zorlu’ya ait Vestel’in işçi başı kârı 73 bin TL’ye yaklaştı.

Zam çok mümkün
İSO verileri, metal firmalarının kâr birikimlerinin işçi ücret taleplerini rahatlıkla karşılamaya uygun olduğunu gösterdi.Örneğin 6 bin 400’e yakın ücretlinin çalıştığı Tofaş’ta, kişi başına yapılacak aylık 500 TL zammın yıllık tutarı 38 milyonu ancak buluyor ve firmanın 850 milyona ulaşan kârlarını sadece yüzde 4,5 azaltıyor. Ücretli başına kârını sadece 130 binlerden 125 binlere indiriyor.